Bowers & Wilkins: Hấp dẫn cả giới làm nhạc lẫn audiophile

Hiếm có một thương hiệu nào vừa đồng hành cùng giới sản xuất âm nhạc, lại cũng đồng hành với giới nghe nhạc như Bowers & Wilkins (B&W) của nước Anh. Ít người biết rằng, có vô số những album chuẩn âm thanh “audiophile”, hoặc chuẩn nghệ thuật “record to die for” đều được xử lý hậu kỳ với loa kiểm thính của B&W.

Xuất thân từ “vương quốc của loa”

Người chơi đồ audio vẫn nói với nhau rằng, nước Anh là vương quốc của loa, không sai. Chưa kể tới những đóng góp mang tính nền móng của những thương hiệu như Celestion hay Tannoy cho ngành công nghiệp chế tạo loa thế giới thì bản thân những cặp loa từ Anh quốc thường dễ chiếm được cảm tình, và sau đó, là tình cảm của người nghe nhạc, người chơi thiết bị hơn các dòng loa khác.

Ở Việt Nam thời kỳ “tiền audio”, khi các hãng loa chưa xuất hiện chính thức thì trên thị trường thiết bị đồ cũ cũng đã xuất hiện hàng loạt các thương hiệu loa Anh. “Vương giả” nhất là loa đồng trục của Tannoy, loa mành của Quad, một số dòng loa active của ATC, loa ProAc hay loa monitor của Harbeth, B&W. Kế tới là những dòng loa phổ thông hơn như Acoustic Energy, TDL, KEF, Modaushort. Muốn nghe loa Anh cổ cũng sẵn có những thương hiệu lớn như Celestion, Leak, Spendor, Rogers, hay Wharfedale. Tất cả các dòng loa này đều gặp nhau ở một điểm là nhạc tính cao, rất dễ nghe với nhiều thể loại.

Nhiều đôi loa trong số những thương hiệu này hấp dẫn người nghe nhạc ở Việt Nam (và trên thế giới) hóa ra lại là loa kiểm thính cho giới PRO trong các studio ghi âm, mix nhạc. Phổ biến là những cặp monitor SRM/SGM - 10B/12B/12X của Tannoy; monitor Ditton 15/22/33/25/44/66/88 - SL6si của Celestion; motitor AE1/AE2 của Acoustic Energry; monitor DM2/4/6 của B&W; monitor Spendor BC 1/2/3; montor Rogers Studio 1/3/7…

Tuy âm thanh của những cặp loa thuộc phiên bản phòng thu thường “khó” nghe hơn những cặp loa dân dụng, bởi nó chính xác và trung thực, ít nịnh tai hơn, nhưng dường như chính điều đó lại thu hút được những đôi tai khó tính. Với một người chơi kỹ tính thì việc phối ghép hệ thống sao cho có sự đồng đều, ăn ý giữa các thiết bị là điều quan trọng nhất. Tiếp theo là phần mềm, tuyệt đối chỉ sử dụng đĩa “xịn”, chất lượng tốt, được tinh tuyển. Một khi đã đáp ứng được 2 yếu tố trên thì các cặp loa monitor lại dễ khiến người nghe thăng hoa với âm nhạc hơn nhiều, so với những đôi loa dân dụng chơi nhạc luôn trình diễn theo một kiểu, khá “hiền” theo phong cách “an toàn - chiều khách”.

Trong số những dòng loa phòng thu kể trên, B&W tuy không thuộc loại phổ biến nhất, nhưng lại gây nhiều bất ngờ nhất. Ở thời điểm những năm 90 tại Việt Nam, phiên bản dân dụng của B&W chủ yếu là series 600 (second hand), vốn không thật ấn tượng, thiếu tinh tế. Ngược lại, nếu nghe một cặp loa monitor cho phòng thu model DM 2, DM 4 hoặc DM 6, người ta có cảm giác như mình đang nghe một dòng loa khác, với dải cao nhuyễn, tơi còn trung âm lại trong, ấm và ngọt. Trong khi đó, dải trầm khá chặt và có lực. Những cặp loa này, nghe nhạc cổ điển cũng thích, mà nhạc tình cũng mê.

Bí quyết nằm ở chất lượng “All made in England”. Toàn bộ các củ loa đều được thiết kế và gia công tại nhà máy lắp ráp của B&W. Đặc biệt, củ loa tweeter HF 1300 (MKII) do Celestion chế tạo đã góp phần làm nên âm thanh dịu, ngọt, trong sáng và tinh tế của dòng loa monitor DM. Củ loa này cũng được sử dụng trong một số dòng loa Ditton huyền thoại của Celestion. (Hiện ở Hà Nội, anh C, chủ một nhà hàng nổi tiếng bên hồ Tây là một trong những người sở hữu bộ sưu tập loa Celestion Ditton tầm cỡ . Trong một dịp khác, chúng tôi sẽ có phóng sự về nhân vật này).

Còn nhớ cách đây chừng mươi năm, nhân dịp “đột kích” chợ đồ cũ tại Hải Phòng, chúng tôi bắt gặp một cặp B&W 801 Matrix. Cặp loa lớn được đánh cùng bộ pre-power class A công suất lớn của Musical Fidelity cho âm thanh rộng rãi, uy lực nhưng cũng rất trầm ấm. Giọng lo đĩnh đạc, vững vàng, mở ra không gian nghe nhạc giàu tính thực (live). Hiện tại, nhiều phòng thu ở Anh quốc vẫn sử dụng đôi loa này làm loa kiểm thính toàn dải.

Mới đây khi trao đổi với STEREO, nhà sản xuất Louis Desjardins của Kronos cho biết tại nhà máy của họ có tới gần 20 cặp loa để phối ghép với sản phẩm mới. Nhưng tại phòng nghiên cứu và thiết kế, ông chỉ dùng duy nhất một cặp loa, đó là B&W Matrix 802, một cặp loa nửa dân dụng, nửa dành cho dân studio. Tuy nhiên, đôi loa của Louis đã được một công ty chuyên mod crossover xử lý lạ, thay bộ phân tần mới hoàn toàn, cho âm thanh cực kỳ chuẩn xác, giúp ông phát hiện ra từng thay đổi dù là nhỏ nhất trên những chiếc mâm đĩa nhựa dạng concept của mình.

B&W 800 series và danh tiếng của Abbey Road Studio

Nói đến phòng thu, hẳn người trong giới và người mê nhạc đều không lạ gì Abbey Road Studio của Anh quốc. Tuy nhiên, Abbey Road Studio rất có thể đã không thể trở thành một trong những studio hàng đầu thế giới, nơi cho ra đời những album bất hủ của The Beatles, The Sex Pistols, Pink Floyd, U2… nếu không sở hữu những thiết bị ghi âm tốt nhất, vào những thời điểm cần thiết. Và dòng loa đầu bảng của B&W 800 series cũng đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong thành công của studio huyền thoại này.

Không phải ngẫu nhiên mà Pink Floyd, nhóm rock ảo giác vẫn được biết đến như “nhà ảo thuật âm thanh” lại chọn Abbey Road Studio để thực hiện một trong những album vĩ đại nhất trong lịch sử nhạc rock The Dark Side Of The Moon, được đánh giá là biểu tượng của nghệ thuật ghi âm khi mang lại cho người nghe những hiệu ứng âm thanh và cảm xúc âm nhạc khó có thể mô tả được bằng lời.

Và cũng chẳng phải ngẫu nhiên mà tứ quái The Beatles vào năm 1969 đã phát hành một album với tên Abbey Road, được thực hiện trong chính studio của Abbey Road, với những nhạc phẩm để đời như Come together, Hear comes the sun, Oh! Darling… Việc The Beatles chọn tên album và ảnh bìa chính là lối đi dẫn vào phòng thu của Abbey Road Studio như một sự tôn vinh của nhóm nhạc dành cho Abbey Road Studio, nhân tố quan trọng tạo nên sự thành công của The Beatles và mang âm nhạc của họ tới hàng chục triệu thính giả khắp thế giới.

Thành công như vậy phải kể đến công lớn của những “dị nhân” gồm các kỹ sư âm thanh như Arne Akselberg, Peter Cobbin, Ian Jones, Martin… , đồng thời, không thể bỏ qua các món “bảo bối” gồm những thiết bị ghi âm huyền thoại như bộ trộn AMS Neve 88RS, SSL 9000J và Duality. Song, nếu tinh ý, người ta có thể nhận thấy một người bạn đồng hành qua nhiều thập kỷ với Abbey Road Studio - hãng loa Anh quốc Bower &Wilkins (B&W).

Từ những thập niên 60, 70, Abbey Road đã chọn dòng B&W, và khoảng 20 năm nay là series 800 của B&W làm loa kiểm thính chuẩn của studio này. Có thể thấy B&W xuất hiện trong bất cứ một phòng tác nghiệp nào của Abbey Road, từ khâu ghi âm, kiểm tra cho tới hậu kỳ (mastering). B&W đã trở thành một chuẩn tham chiếu về âm thanh cho các kỹ sư phòng thu của Abbey Road.

Một điều thú vị là những đôi loa B&W mà Abbey Road Studio trang bị cho phòng thu của họ cùng loại với các dòng thiết bị (800 series) được bán trên thị trường dân dụng. Có nghĩa là các kỹ sư phòng thu của Abbey Road và các audiophile chơi loa B&W cùng nghe một thứ âm thanh. (Qua một số thước phim ghi lại, có thể thấy Abbey Road sử dụng ampli công suất lớn của Classé để phối ghép với loa B&W 800 D.)

Đây cũng là lý do tại sao, nhiều người thắc mắc không hiểu tại sao, khi nghe U2, The Beatles hay Pink Floyd hoặc các chương trình giao hưởng - thính phòng trên B&W lại sống động và thú vị đến thế, như thể, họ đang được hiện diện chính tại Abbey Road Studio.

B&W 800 D3 series - loa của phòng thu “quý tộc”

Series 800 của B&W ra đời từ cuối thập niên 70, cho tới nay đã xấp xỉ 4 thập kỷ và nhiều lần nâng cấp. Đây chính là model thành công nhất của B&W, không chỉ góp phần lớn tạo dựng nên tên tuổi và thương hiệu của nhà sản xuất loa lớn bậc nhất Anh quốc, mà còn mang đến sự thành công của hàng loạt nghệ sỹ, kỹ sư âm thanh trong ngành công nghiệp giải trí âm nhạc và điện ảnh. Lần đầu xuất hiện vào năm 1979, dân chơi audio trên thế giới chứng kiến một cặp loa khá kỳ lạ trong ngôn ngữ thiết kế, loa B&W 801. Ở thời điểm đó, B&W đã giới thiệu về đôi loa này như một thiết bị nghe nhạc thương mại được phát triển với những tiêu chuẩn cao nhất, bất chấp những giới hạn thực tại, vượt qua những rào cản của thiết kế truyền thống.

Nói gì thì nói, điều mà người sử dụng quan tâm không phải là những lời quảng cáo sáo rỗng. Họ chỉ để ý duy nhất tới một việc, cặp loa đó nghe thế nào, có lọt tai hay không mà thôi. Và B&W 801 đã làm được. Nó có thể tái hiện không gian âm nhạc rộng lớn với những đặc điểm âm học của  nơi thực hiện bản thu, có thể là phòng hòa nhạc, quán bar, hoặc trong một studio tiêu chuẩn. Không gian, và âm sắc tự nhiên chính là điểm yếu của thiết kế loa cổ. Nhưng bắt đầu từ B&W 801, người nghe đã cảm nhận được thứ âm thanh khác, tự nhiên, rộng mở và giàu sinh khí hơn. Ngoài ra, với thiết kế mới, đưa 3 driver ở 3 dải vào 3 module thùng khác nhau, nhờ đó mà 801 có khả năng trình diễn ở ngưỡng công suất lớn như âm thanh biểu diễn thực tế, không bị méo tiếng. Thành quả này xuất phát từ nhà sáng lập John Bowers vốn yêu nhạc cổ điển và tìm mọi cách để người nghe nhạc cổ điển tại gia cũng có thể cảm nhận được âm thanh tương tự như trải nghiệm của người đi nghe nhạc ở khán phòng.

Cũng chính những đặc tính trên mà 801 được trang bị cho không ít studio tiêu chuẩn cao. Không phải studio nào cũng phù hợp với 801. Thứ nhất, nó đòi hỏi chi phí đầu tư không nhỏ, bao gồm loa, ampli phối ghép cùng đẳng cấp, không gian phòng đủ lớn và khả năng xử lý tiêu tán âm hợp lý. Tiếp đó, không phải phòng thu nào cũng nhận được những đơn đặt hàng về nhạc cổ điển, new age hay reggae hoặc rock để cần những đôi loa dải rộng như 801.

Trải 5 thập kỷ với nhiều phiên bản, series hiện tại có tên gọi 800 Diamond D3. Tuy nhiên, không còn xuất hiện hai model 800 và 801 mà mẫu mới bắt đầu từ 802 cho tới 805 (bản bookshelf). Trong đợt ra mắt series 800 mới năm 2015, có thể thấy những cải tiến khá triệt để, tương đương với những thay đổi mang tính bước ngoặt 20 năm trước ở thời điểm B&W đổi từ dòng Matrix 800 lên Nautilus 800.

Khác biệt lớn về mặt hình thức của model 802 D3 và 803 D3 có thể nhìn thấy rõ ở các củ loa đã được kéo nhô ra ngoài thùng, có viền là khuôn đúc kim loại cứng cáp. Phần thùng loa, thay vì được ép liền bởi các thớ gỗ tạo hình elip như các thế hệ trước, nay mặt hậu không kết bởi một đường cong mềm mại mà là một mặt kim loại phẳng, có sẻ rãnh. Thiết kế này giúp loa cải thiện triệt để khả năng tán xạ sóng âm sao cho hòa hợp tốt nhất với không gian phòng, giảm thiểu sóng phản hồi ngược trở lại từ tường sau lưng loa, yếu tố gây nên hiện tượng nhiễu âm, ảnh hưởng lớn tới độ chi tiết và âm hình của loa.

Có lẽ, hấp dẫn các studio ghi âm vẫn là những series lớn như 802D3 để kiểm thính âm trường xa (far-field monitor). Những studio thu âm và sản xuất các chương trình nhạc cổ điển, nhạc rock tầm cỡ trên thế giới chắc hẳn sẽ dành sự quan lớn đến thế hệ D3 của B&W.

Nhà Phân Phối Chính Thức: CTY TNHH The Experts Group

Showroom: Lầu 1 , TTTM Parkson, 45 Lê Thánh Tôn, Quận 1. TP. HCM

Facebook: Bowers & Wilkins Showroom Vietnam.

Hoàng Anh