Nghe nhạc bằng mâm đĩa than: Không chỉ là thú chơi mà là cả một nghệ thuật chơi

Đĩa than từ lâu đã được xem là thú chơi âm thanh xa xỉ của những người giàu có và sành điệu. Nó không chỉ mang ý nghĩa đơn thuần của việc nghe nhạc, mà là đưa việc nghe nhạc, chơi máy lên tầm nghệ thuật.

Âm thanh analog từ mâm đĩa than luôn có sức hút mãnh liệt với mọi audiophile và những người yêu nhạc. Đây là một trong những thú chơi âm thanh xa xỉ, cầu kì và tốn kém bậc nhất. Như một xu hướng tất yếu, xã hội càng phát triển, đời sống vật chất càng đủ đầy thì con người lại mong muốn tìm về những thú chơi tao nhã. Trong thú chơi đĩa than, không đơn thuần là nghe nhạc, mà là soạn sửa, thưởng thức một món ăn tinh thần đúng với khẩu vị, sở trường của mình. Là khi cái gu âm nhạc của mình được thể hiện rõ nét nhất. Những ai từng nghe đĩa than thường có cảm giác chìm đắm trong âm thanh để cảm nhận cuộc đời đang trôi chảy ngoài kia. Quá khứ, hiện tại đôi khi xoay vòng trong những vòng quay của đĩa than.

Những năm 70, 80 của thế kỷ trước, là thời kỳ hoàng kim của đĩa than. Các tín đồ thực sự của âm nhạc thường có trong nhà một dàn thiết bị để nghe đĩa than. Việc nghe nhạc trên đĩa than được ví như uống cà phê pha phin. Cứ phải từ từ, từng chút từng chút một, rất nghi lễ. Một kiểu thưởng thức đúng nghĩa, trong một không gian phải được chuẩn bị đúng nghĩa, không nhanh và ăn xổi như thời kỳ kỹ thuật số sau này. Người ta ngỡ như đĩa than giờ đây đã mất, chỉ còn lại dư âm trong lòng người yêu âm nhạc. Nhưng rất may là không phải vậy. Đĩa than đang trở lại.

Sau thời kỳ nghe nhạc từ công nghệ kỹ thuật số Digital, nhiều tín đồ âm nhạc bắt đầu cảm thấy chán với cách thưởng thức tiện lợi, dễ dàng của công nghệ này. Họ quay về tìm kiếm các giá trị truyền thống. Đĩa than, với yêu cầu khắt khe, phức tạp và tốn kém trong thưởng thức âm nhạc, nhưng lại cho người nghe một không gian thưởng thức nhạc phiêu hơn, chất hơn, hay hơn.

Việc ghi- đọc bằng đĩa than thuần túy là kỹ thuật analog, cho phép âm thanh đạt được độ trung thực cao, dân chơi gọi là tiếng "mộc". Âm thanh của đĩa than có những nét đặc trưng riêng, khác biệt với kĩ thuật số (digital). Khi nghe một dàn đĩa than loại tốt, người ta thấy âm thanh có độ nổi, vị trí cá nhạc cụ chơi trong dàn nhạc hiện lên rất rõ ràng, giọng hát của ca sĩ ngọt ngào và truyền cảm. Chính vì lí do này mà hiện trên thế giới vẫn còn rất nhiều người say mê sưu tầm và thưởng thức đĩa than. Đặc biệt là những người yêu nhạc cổ điển, nhạc jazz - Blue và các loại nhạc cụ acoustic... Tiếng đĩa than “mộc”, ai đã nghe thì dễ nhớ, dễ “nghiện”. Bởi thế, nếu đã mở lòng đón tiếng đĩa than “mộc” rồi khó bỏ được, ai bỏ thì một ngày chẳng biết trước sẽ ráo riết trở về.

Nếu như nghe nhạc tiện lợi theo công nghệ số, bạn chỉ mất dăm chục ngàn mua đĩa nhạc tại bất cứ cửa hàng bán băng đĩa nào (nếu là đĩa lậu còn rẻ hơn) và có thể nghe ở bất kỳ đâu, bằng hệ thống âm thanh chuyên dụng, hay trên máy tính, trên ô tô, trên điện thoại được, thì với đĩa than, bạn phải chuẩn bị cả một núi công việc, để có được một không gian nghe nhạc của riêng mình.

Các thiết bị để nghe đĩa than công phu lắm, và phải sành, phải hiểu kỹ càng về chúng, bạn mới có thể lắp ráp, căn chỉnh phù hợp. Công đoạn phối ghép các thiết bị thực sự là khó khăn nhất mà những người mới chơi đĩa than phải mất thời gian học hỏi. Vì các thiết bị phần lớn là đồ thửa về từ các hãng sản xuất khác nhau.

Có hãng chuyên về mâm đĩa, có hãng chuyên sản xuất kim tết (dụng cụ chạy trên mặt đĩa), có hãng chuyên sản xuất cơ quay, lại có hãng chuyên sản xuất đầu phono (thiết bị khuyếch đại tín hiệu cho cơ đĩa). Phối chúng với nhau cho ăn ý, hợp lý, quả thực là một bài toán khó, công phu, đòi hòi kinh nghiệm của người nghe cộng với cái tai thẩm âm cực kỳ tốt. Có cái không phù hợp, thì người chơi phải đi lùng mua tại các cửa hàng chuyên bán đồ phục vụ thú chơi này. Thậm chí phải chờ hàng về mấy tháng trời mới có là bình thường.

Có không ít người sau nhiều năm gắn bó và đầu tư tiền bạc vào những chiếc đĩa đã không đủ kiên nhẫn để chơi tiếp mà chuyển sang CD. Chơi đĩa than không dễ, việc bảo quản đĩa tương đối công phu. Với những người đam mê thú chơi đĩa than, thực sự đòi hỏi phải cầu kỳ và rất kĩ tính. Những người chơi đĩa than họ đều có những hội chơi chung, nhóm hay câu lạc bộ những người có chung sở thích về đĩa than để có thể học hỏi hay chia sẻ với nhau những kiến thức hay những kinh nghiệm của mình về chơi đĩa than. 

Đa phần những người chơi đĩa than không thích phô trương, kể lể thú chơi của họ. Họ thường gặp gỡ trò chuyện trong cộng đồng những người cùng sở thích với mình. Có người sở hữu gia tài đồ sộ hàng chục ngàn đĩa than với các thiết bị âm thanh lên đến hàng trăm ngàn USD. Đây thực sự là thú chơi sang của những người vừa có điều kiện kinh tế vừa có gu thưởng thức âm nhạc cao cấp.

Những người chơi đĩa than ngại nhất là những chiếc kim tết. Nó cực kỳ dễ hỏng. Chỉ sơ ý một chút là đi tong một cơ số tiền. Một chiếc kim tết rẻ nhất cũng vài trăm USD, đắt thì vô cùng lắm, có cái hàng ngàn USD, thậm chí là cả trăm ngàn USD. Ví dụ nó được làm bằng kim cương chẳng hạn, và được thiết kế như một tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Tuy nhiên, người chơi sẽ tùy mức tiền của mình có mà thửa những cái kim-tết hợp lý. Không mua được đồ mới thì mua đồ cũ. Thực tế, dân chơi chuyên nghiệp thường săn lùng những thiết bị cũ tại các cửa hàng chuyên bán đồ này. Những người chủ đã nhập từ nước ngoài về các thiết bị đã qua sử dụng đó, và người chơi chỉ cần lựa chọn cái phù hợp với dàn thiết bị của mình. Nếu chẳng may bị gãy, hỏng, không muốn đầu tư cái mới, thì có thể đem sửa.

Đa số dân chơi đĩa than đều là những người biết ít nhiều việc sửa thiết bị. Nghĩa là họ phải hiểu về dàn âm thanh của mình đến mức nghe đĩa than thuộc loại nhạc nào thì căn chỉnh âm thanh cho phù hợp loại nhạc đó. Những người chơi đĩa than thường nâng niu chiếc máy quay đĩa của mình như báu vật, như người yêu. Và một khi đã trót đam mê, trót nghe nhạc trên đĩa than như một thói quen rồi thì họ khó lòng dứt bỏ. Họ cũng không thể quay lại nghe các loại đĩa hay MV trên công nghệ điện tử, kỹ thuật số. Cảm xúc mỗi lần soạn sửa thiết bị để đặt chiếc đĩa than vào mâm đĩa, rồi thưởng thức đĩa nhạc mình thích giống như cảm giác của người nghiện. Việc cai nghiện là thực sự rất khó.

Phương tiện để nghe đĩa than đã phức tạp, đắt tiền, công phu như vậy, nhưng việc đầu tư để mua đĩa than cũng không hề rẻ. Một đĩa than trên thị trường có giá dao động từ 900 ngàn đến 1,3 triệu đồng. Một công chức bình thường tháng mua vài ba cái đĩa than phục vụ cho nhu cầu nghe nhạc của mình cũng không phải chuyện đơn giản.

Những người chơi đĩa than thường nâng niu chiếc máy quay đĩa của mình như báu vật. Và một khi đã trót đam mê, trót nghe nhạc trên đĩa than như một thói quen rồi thì họ khó lòng dứt bỏ. Họ cũng không thể quay lại nghe các loại đĩa hay MV trên công nghệ điện tử, kỹ thuật số. Cảm xúc mỗi lần soạn sửa thiết bị để đặt chiếc đĩa than vào mâm đĩa, rồi thưởng thức đĩa nhạc mình thích giống như cảm giác của người nghiện. Việc cai nghiện là thực sự rất khó.

Ngạn