Một cặp loa “hoàn hảo” được tạo ra như thế nào?

Trong mộ bộ dàn nghe nhạc, dù là hi-end hay low-end, những đôi loa luôn là thành phần tất yếu, không có loa thì không ai gọi đó là dàn âm thanh được. Vậy, có khi nào bạn tự hỏi: Một cặp loa tốt được làm ra như thế nào không? Trong bài viết này, ông Peter Comeau, giám đốc thiết kế âm thanh của International Audio Group chia sẻ kinh nghiệm chế tạo loa, giúp độc giả hiểu thêm phần nào về khía cạnh khoa học và nghệ thuật của việc tạo nên một hệ thống loa.

"Peter Comeau có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành công nghiệp âm thanh. Ông là đồng sáng lập và là giám đốc kỹ thuật của thương hiệu loa Heybrook, trước khi chuyển qua làm giám đốc thiết kế âm thanh vào năm 1999." Theo ông Comeau, việc đầu tiên khi thiết kế loa là phải lên ý tưởng thiết kế cho dàn loa. Ý tưởng này được dựa trên thực tế, xu hướng của những người chơi loa. Nếu bỏ qua điều này thì coi như thiết kế đó mất phương hướng. Tiếp theo, phải xem xét tính chất vật lý của loa, chất lượng âm thanh sẽ có những yêu cầu gì? Driver và hệ thống thùng nào sẽ là tốt nhất? Làm cách nào để nó vừa với thiết kế ban đầu? Và cuối cùng là có giá thành phù hợp với phân khúc thị trường mà nhà sản xuất nhắm tới. Nghe thử Sau khi bản concept ban đầu hoàn tất, việc quan trọng cần làm đầu tiên đó là nghe thử. Cần phải biết sản phẩm làm ra có âm thanh như thế nào. Nếu bạn có một đôi tai thẩm âm tốt thì không còn gì phải bàn, nhưng nếu không có, công nghệ, những phần mềm máy tính sẽ giúp bạn xem những driver âm thanh có hoạt động như bạn muốn hay chưa.

Mục tiêu đặt ra khi làm một hệ thống âm thanh là phải tái hiện lại âm nhạc một cách thú vị và thuyết phục. Đó là điều chẳng dễ dàng gì. Phải chắc chắn là tất cả giọng ca của ca sĩ và tiếng nhạc cụ đều được lắng nghe một cách dễ dàng và cách họ thể hiện bài hát cũng được tái tạo một cách chính xác. Sự hài hòa của thời gian và giai điệu cũng phải được truyền tới người nghe cho chính xác. Ông Comeau cho biết: "Bạn có thể nhắm mắt lại và tưởng tượng mình như mình đang ở trong một buổi hòa nhạc một cách sống động và chân thực nhất. Điều đó có thể là khó khăn với nhiều thể loại nhạc khác nhau từ rock cho đến jazz hay cổ điển. Nhưng nó phải thực hiện được." Làm một bản mẫu Sau khi làm xong concept, bạn chuyển sang làm một bản mẫu. Bản mẫu này không cần đẹp, nó có thể là một hộp gỗ thô chưa hoàn thành vì đây là giai đoạn nghiên cứu, sẽ có nhiều thay đổi nên không cần phải quá cầu kì. Nó chỉ cần đủ tốt để bạn đánh giá xem các driver và hệ thống có đạt được hiệu quả cần thiết hay chưa, có cần thay đổi thêm gì không trước khi đưa vào sản xuất hàng loạt.

Sau khi làm xong bản prototype, đây là lúc bạn làm một bản thử trước khi sản xuất (nói nôm na là bản tổng duyệt trước khi cho sản xuất hàng loạt). Ở bản này, có thể tinh chỉnh nhiều thứ để âm thanh sao cho hoàn hảo, nhưng về thiết kế và hình thức đã hoàn chỉnh, các driver cũng đã được phê duyệt để trở thành sản phẩm cuối cùng. Khi đã hoàn toàn hài lòng về mọi thứ, có thể bàn giao bản vẽ để mẫu sản phẩm được đưa đi sản xuất hàng loạt. Giá thành hợp lý Không ai muốn mua một sản phẩm kém chất lượng dù nó có rẻ đi chăng nữa, nhưng cũng không ai muốn mua một món hàng chất lượng nhưng lại quá đắt. Nên việc chọn nguyên liệu và linh kiện là yếu tiên quyết trong việc làm loa và quyết định giá bán. Theo kinh nghiệm của Comeau, có nhiều cách để giảm giá thành loa, ví dụ, bạn có thể sử dụng nón loa bằng giấy mà âm thanh vẫn tốt thay vì dùng nón loa bằng sợi carbon có giá đắt hơn.

Để nắm được chi phí và chất lượng âm thanh, cần phải có bảng thống kê nguyên vật liệu càng sớm càng tốt. Nó giúp người thiết kế biết được những vật liệu nào sẽ làm cho âm thanh thay đổi nhất, từ đó có thể điều chỉnh các thành phần sao cho không ảnh hưởng lớn đến chất lượng âm thanh. Nghệ thuật trong thiết kế loa là việc “tung hứng” các thành phần để có được hiệu suất tốt nhất trong tầm giá.

Nếu chỉ nhìn vào thiết kế thì một thùng loa không phức tạp bằng một chiếc ampli hoặc một nguồn phát nhạc số, song nếu không có những chuyên gia chế tạo cỡ như Peter Comeau thì chắc chắn, âm thanh của những cặp loa sẽ dở tệ. Bởi công việc làm loa đòi hỏi sự tổng hòa của rất nhiều ngành nghề khác nhau, từ cơ khí, điện tử cho đến nghề mộc, và đặc biệt, đòi hỏi sự tinh tường của đôi tai cũng như khả năng rung cảm trước nghệ thuật âm nhạc.