Tầm quan trọng của các thiết bị kiểm soát rung động trong hệ thống hi-fi

Bên cạnh dây dẫn và các phụ kiện về điện, chống rung là nhóm phụ kiện quan trọng bậc nhất trong các hệ thống âm thanh, góp phần đáng kể vào việc tối ưu khả năng trình diễn và chất lượng âm thanh của dàn máy, mang lại hiệu quả một cách rõ rệt.

Trong một hệ thống âm thanh, đặc biệt là những dàn máy hi-end cao cấp, việc chống rung, cách nhiễu cho các thiết bị luôn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo toàn chất lượng và gìn giữ giá trị âm thanh vốn có của hệ thống này. Trên thực tế, công tác chống rung được thực hiện càng tốt và triệt để thì hệ thống âm thanh càng tiến tới gần hơn giới hạn trình diễn tốt nhất của nó. Những cải thiện rõ rệt sẽ được thể hiện ở các khía cạnh như nền âm có độ tĩnh cao, âm trường rộng, thoát đạt và sắc nét trong khi chất âm sẽ trở nên trong trẻo, sạch sẽ và giàu chi tiết hơn.

Về lý thuyết, những rung chấn không mong muốn xuất hiện trên các thiết bị âm thanh thường đến từ 2 nguồn khác nhau là từ môi trường ngoài và từ những phát sinh nội tại trong chính thiết bị ấy. Đáng nói hơn, phần lớn những dao động bất lợi không đến từ những xâm nhập bên ngoài mà sinh ra chủ yếu từ các hoạt động của thiết bị. Do đó, việc chúng ta cố gắng đặt thiết bị vào những môi trường, vị trí bằng phẳng, chắc chắn, có độ ổn định cao là hoàn toàn chưa đủ và không triệt để, dẫn đến hiệu quả chống rung thu được thường chỉ rất thấp.

Do đặc tính hoạt động của các thiết bị luôn tự phát sinh rất nhiều rung chấn không cần thiết, có tác động xấu đến âm thanh nên việc sử dụng thêm các phụ kiện bổ trợ nhằm kiểm soát, kìm hãm và triệt tiêu các rung động này là điều thực sự nên làm với những ai muốn ổn định chất lượng âm thanh, khai thác được tối đa giá trị của dàn máy.

Một hệ thống âm thanh sẽ gồm các thành phần cơ bản như nguồn phát, khuếch đại, loa, dây dẫn và nguồn điện. Ở đây, mỗi loại thiết bị với đặc tính hoạt động khác nhau sẽ có cơ chế phát sinh rung động riêng. Ở phần nguồn phát, thông thường là các đầu CD, music server, mâm đĩa than... thì cơ chế quay của mâm đĩa, ổ đĩa CD hay ổ đĩa cứng chính là tác nhân chủ yếu tạo ra những dao động không mong muốn. Ngoài ra, phần động cơ và hệ thống truyền động đến ổ đĩa cũng sẽ góp phần gây ra không ít những rung chấn trong quá trình hoạt động.

Với các bộ khuếch đại, hoạt động của các khối biến áp cỡ lớn là nguyên nhân chính phát sinh rung động, điều tương tự cũng xãy ra với các thiết bị cấp nguồn điện cho hệ thống. Trong khi đó, thiết bị phát sinh nhiều chấn động nhất trong hệ thống có lẽ là loa, nguyên lý hoạt động sử dụng giao động của driver để tạo ra âm thanh khiến cho quá trình hoạt động của loa tạo ra rất nhiều rung chấn, bên cạnh đó, đặc điểm cấu trúc thùng cũng là nguyên nhân tạo ra rất nhiều rung chấn cộng hưởng kéo theo. Không chỉ dừng lại ở đó, chính bản thân sóng âm thanh từ loa tác động lên bề mặt các thiết bị khác và cả chính nó cũng vô hình sinh ra những giao động tuy nhỏ nhưng rất không có lợi cho việc tái tạo âm thanh.

Những rung chấn trên thiết bị sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới các mạch tín hiệu vốn rất nhạy cảm và ngay lập tức gây ra những sai khác về tần số, pha và cả cường độ. Với loa, thậm chí mọi chuyện còn tồi tệ hơn khi người nghe có thể cảm thấy rõ âm thanh bị nhòe đi, vẩn đục và mất hẳn chi tiết. Phương án xử lý tối ưu cho những ảnh hưởng xấu của rung động đến chất lượng âm thanh chính là sử dụng các phụ kiện chống rung, thường được gọi là chân chóng rung, được dùng để kê dưới máy móc, loa, thiết bị điện hay thậm chí là dây dẫn.

Nguyên lý của các phụ kiện chống rông là sử dụng các cơ cấu như bi lăn, ổ đỡ, con lắc hoặc thậm chí kết hợp giữa nhiều cơ cấu với nhau, các cấu trúc dao động độc đáo này sẽ biến đổi năng lượng cơ học của chấn động thành nhiệt năng và triệt thoát chún hoàn toàn. Cấu trúc truyền động đặc biệt cũng giúp một phần đáng kể chấn động được phân tán xuống nền, tránh được sự gia tăng rung động do cộng hưởng.

Không dừng lại ở đó, những phụ kiện chống rung đôi khi còn đống vai trò như một bức tường cách nhiễu giữa thiết bị và môi trường, đặc biệt là với dây dẫn, phần luôn "bò" dưới nền và rất dễ chịu tác động của các yếu tốt nhiễu. Một phương án tối ưu và toàn diện trong việc xử lý rung chấn cho thiết bị chính là bộ phụ kiện Sort System của Nordost với đầy đủ cả 2 chủng loại cần thiết gồm chân chống rung gắn cố định (Sort Fut), chân kê chống rung (Sort Kone) và kê chống nhiễu cho dây dẫn (Sort Lift).

Sort Fut thường được dùng gắn trực tiếp và đế loa cột hoặc chân loa bookshelf, người dùng cũng có thể sử dụng nó với máy móc hoặc kệ máy audio. Phụ kiện này là một cấu trúc cơ học gồm 4 phần, trong đó nổi bật là kết cấu chính được phối hợp giữa nhôm và đồng, vòng Finial Dome để giải thiểu tác động của rung chấn, 3 quả bóng gốm (Zr02) để giảm thiểu diện tích bề mặt tiếp xúc trong khi vẫn đảm bảo ổn định về mặt vật lý cho các bộ phận của kết cấu. Kết quả là Sort Fut giúp loại bỏ các rung động không mong muốn này bằng cách tạo ra một đường dẫn trực tiếp, cho phép năng lượng cơ học dư thừa được giải phóng triệt để ra môi trường, từ đó giảm được độ méo và tiếng ồn, mang lại âm thanh trong trẻo, với độ tĩnh cao và giàu chi tiết hơn.

Trong khi đó, chân kê Sort Kone có tới 4 dòng  AC, AS, BC và TC chủ yếu được dùng để kê chống rung cho máy. Sort Kone được cấu trúc gồm ba thành phần sử dụng vật liệu cao cấp được chế tạo theo những hình khối đặc biệt sao cho giữa chúng tạo thành một mối liên kết mềm, dễ dàng hấp thu rung động. Bộ chân mềm dẫn động rung chấn có tác dụng định hướng dòng năng lượng nội tại thoát xuống bề mặt bên dưới. Có thể dùng Sort Kone như một bộ 3, hoặc 4 sản phẩm đồng thời, thậm chí là nhiều hơn để tăng hiệu quả. Sort Kone gồm 4 dòng sản phẩm AS (trụ và đế nhôm kết hợp với bi bằng thép cứng), AC (trụ và đế nhôm kết hợp với bi sứ chất liệu Si3N4 cải tiến), BC (trụ và đế đồng kết hợp với bi sứ).

Với việc cách nhiễu cho dây dẫn, Sort Lift sẽ được kê vào theo kiểu bắc cầu với khoảng cách từ 0,5m đến 1m cho mỗi chiếc, cách ly dân dẫn với nền đất. Nguyên tắc của Sort Lift là cách ly các nhiễu do sự tiếp xúc của các dây dẫn âm thanh với nền đất và triệt dung cộng hưởng trên các đây nhằm loại bỏ các ảnh hưởng tiêu cực của nó lên kết quả âm thanh. Kết cấu của Sort Lift gồm 2 phần chính: phần đế và phần cáp đỡ lò xo. Phần đế được làm từ một đĩa nhôm anodized chắc chắn, được thiết kế với một lớp điện môi nhằm ngăn cản sự truyền điện tích từ nền lên các dây dẫn làm mất độ tĩnh của hệ thống. Các đế được hỗ trợ bằng hệ thống cáp đỡ Floating Spring System. Floating Spring System là loạt cáp dẻo, được làm từ hợp kim titan, được thiết kế đễ dỡ phía dưới và hai cánh để cố định dây dẫn ở cả 2 bên. Phần lõi hợp kim của các cáp đỡ này được bọc hoàn toàn trong FET, nó như một hình thức mở rộng phần vỏ bọc của các dây dẫn, nhằm ngăn cản tuyệt đối những can thiệt về điện lên dây dẫn cũng như triệt tiêu những tác động xấu của dao động trên dây.

Về sử dụng khuyến cáo sử dụng, người ta thường sử dụng một cặp Sort Lift cho một nhánh dây dẫn, với khoảng cách khuyến nghị từ 0,5m đến 1m. Khoảng cách có thể điều chỉnh phụ thuộc vào chiều dài dây dẫn cũng như trọng lượng của đoạn dây. Các Sort Lift được giới chuyên môn cho rằng có khả năng mở rộng không gian âm thanh, tăng độ chi tiết, và đặc biệt là tạo nên độ tĩnh rất cao của hệ thống.

Đại lý phân phối Nordost: HiFi World.

Lam Sơn