Xây dựng và thiết lập hệ thống mâm đĩa than

Bài viết sau đây sẽ nêu ra những điều cơ bản nhất để có thể xây dựng và thiết lập một hệ thống âm thanh sử dụng nguồn âm analog từ mâm đĩa than, đặc biệt với những người chơi mới, lần đầu tiên tiếp cận đến nguồn âm cao cấp nhưng có phần phức tạp này.

Trong khi việc nghe nhạc bằng nguồn âm thanh số đang ngày càng trở nên hiện đại, đơn giản và tiện dụng nhất có thể, người dùng đôi khi chỉ cần ra lệnh bằng lời nói để hệ thống tự động phát những giai điệu họ muốn thì ngược lại, nguồn âm analog từ đĩa vinyl vẫn yêu cầu gần như nguyên vẹn sự cầu kì và phức tạp vốn có trong cách sử dụng nó. Việc tiếp cận và khai thác chất âm chân thực, tự nhiên đầy mộc mạc từ nguồn âm cao cấp này là không dề dễ dàng với phần lớn người chơi hiện nay, đặc biệt với những dùng đã quá quen với sự linh hoạt và thuận tiện trong cách chơi nhạc số.

Vậy nếu muốn nghe nhạc từ đĩa than, chúng ta cần bắt đầu từ đâu? Tất nhiên, để có thể thiết lập được một hệ thống âm thanh analog từ đĩa vinyl, điều đầu tiên người dùng cần có vẫn là thiết bị. 2 thiết bị cơ bản trong bộ nguồn phát này bao gồm mâm đĩa than và phono stage. Trong khi mâm đĩa than sẽ đóng vai trò đọc dữ liệu âm thanh được ghi trên đĩa vinyl thì phono stage sẽ có nhiệm vụ khuếch đại tín hiệu âm thanh thu được trước khi gửi tới pre-ampli hay ampli tích hợp. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây chính là để quá trình đọc đĩa được diễn ra suôn sẻ và chính xác hoàn toàn không phải một việc dễ dàng.

Mâm đĩa than có cấu cạo tương đối phức tạp với những thành phần cơ bản như sau: thân máy chính, thớt đĩa quay, hệ thống motor, chuyển động và điều tốc, tay cần và kim. Trong đó, phần đầu kim (cartridge) là bộ phận ghi nhận những thông tin từ rãnh ghi của đĩa và chuyển nó thành tín hiệu điện. Cấu tạo của cartridge bao gồm mũi kim, nam châm và cuộn dây. Trong đó, mũi kim là thành phần quan trọng, thường được làm từ kim cương, chúng sẽ chạy trên rãnh ghi của đĩa và tiếp nhận những dao động thu được. Cartridge có 2 chuẩn khác nhau là MM và MC, người dùng cần lựa chọn phono stage hỗ trợ tín hiệu MM hoặc MC tương ứng với chuẩn cartridge mà mình đang có, tất nhiên vẫn có nhiều mẫu phono hỗ trợ cả 2 chuẩn tín hiệu trên.

Việc giữ cho đầu kim trượt trên các rãnh ghi của đĩa được đảm nhiệm bởi tay cần (tone-arm), đầu kia của tay cần sẽ được gắn tại một trục ở góc máy nhằm theo dõi toàn bộ quá trình hoạt động của đầu kim. Tay cần có thể được làm từ nhiều vật liệu với hình dạng, màu sắc và khối lượng khác nhau tuy nhiên luôn phải đảm bảo nó không tạo ra một áp lực quá lớn lên mũi kim để tránh làm hư hỏng đĩa. Nhiều tay cần còn cho phép người dùng điều chỉnh áp lực lên mũi kim để đạt được sự tối ưu.

Đĩa vinyl sẽ được đặt và quay trên một thớt đĩa tròn (platter), thớt đĩa này cũng có thể được làm từ nhiều vật liệu khác nhau như acrylic, MDF, kim loại hay thậm chí là thủy tinh. Người dùng có thể sử dụng thêm miếng lót trước khi đặt đĩa vinyl lên thớt để đĩa không bị trượt đi trong quá trình quay.

Thành phần cuối cùng của mâm đĩa than chính là hệ thống chuyển động. Có 2 thiết kế dành cho hệ thống này, phổ biến hơn chính là kiểu belt drive, chuyển động quay từ động cơ điện sẽ được gửi tới thớt đĩa bằng một đai cao su. Số ít mâm đĩa sử dụng thiết kế direct drive, động cơ được gắn trực tiếp với mâm đĩa, tuy thiết kế này sẽ giúp hiệu chỉnh tốc độ dễ dàng hơn nhưng lại dễ phát sinh những rung động tới thớt đĩa. Để cân chỉnh tốc độ quay của đĩa, đôi khi các mâm đĩa còn có thêm bộ điều tốc.

Bước tiếp theo trong quá trình đến với đĩa than chính là việc chọn mua mâm đĩa phù hợp. Nếu là những người mới chơi và muốn có được sự lựa chọn đơn giản và an toàn nhất cho khoản đầu tư của mình, người dùng có thể chọn mua những mâm đĩa than có thiết kế plug-and-play, tức là cắm và chơi ngay. Loại mâm đĩa này đã được lắp ráp hoàn chỉnh, bao gồm cả phono stage và người chơi sẽ không gặp quá nhiều khó khăn trong việc thiết lập hệ thống cũng như không phải đầu tư thêm thiết bị.

Trong khi đó, nếu muốn có được một lựa chọn cầu kì, sở hữu chất lượng thực sự cao cấp thì người dùng có thể sử dụng các bộ mâm đĩa rời, yêu cầu quá trình lắp ráp và cân chỉnh phức tạp. Tuy nhiên, các nhà phân phối cũng như đại lý bán lẻ thiết bị có thể hỗ trợ người dùng trong vấn đề này. Ưu điểm của lựa chọn này chính là việc người dùng có thể nâng cấp từng bộ phận của mâm đĩa nhằm đạt được chất lượng như mong muốn.

Việc thiết lập mâm đĩa cũng có những yếu tố cần đặc biệt lưu lý. Đầu tiên, mâm đĩa cần được đặt cân đối, chắc chắn và ổn định tuyệt tối trên một mặt phẳng. Người dùng có thể hiệu chỉnh các chân đế để đảm bảo rằng mâm đĩa luôn đứng vững chắc và đạt được độ cân bằng theo đúng phương nằm ngang.

Tiếp đến, việc lắp đặt và cân chỉnh tay cần cũng luôn phải đảm bảo cho nó song song với mặt đĩa và tác động lên mũi kim một áp lực vừa đủ. Thông thường, nhà sản xuất sẽ cung cấp công cụ đo đạc và những thông số cụ thể cho việc hiệu chỉnh áp lực mũi kim. Yếu tố này đặc biệt quan trọng bởi nếu áp lực quá nặng sẽ khiến âm thanh bị tối và đục, áp lực quá nhẹ lại làm cho âm thanh mỏng đi. Người dùng có thể lựa chọn các mức tốc độ quay có sẵn trên bộ điều tốc hoặc chính xác hơn là thực hiện những đo đạc, hiệu chỉnh thủ công trên mâm đĩa, tuy nhiên việc này nên được thực hiện bởi những người thành thạo về vinyl.

Lưu ý quan trọng nữa chính là việc cần giữ cho những chiếc đĩa vinyl luôn sạch sẽ, bảo quản cẩn thiện. Sự xuất hiện của bụi và các chất bám bẩn sẽ trực tiếp tạo ra những tiếng động khó chịu trong bản nhạc. Người dùng có thể sử dụng các dung dịch vệ sinh đĩa vinyl cùng bản chải mềm hoặc vải mềm để làm sạch bề mặt đĩa.

Ở một nhóm lựa chọn khác, với những người chơi mới nhưng vẫn muốn có một hệ thống nguồn phát đĩa than hi-end thực thụ thì Transrotor Jupiter là một cái tên sáng giá cho nhu cầu của họ. Đây là mâm đĩa than hiếm hoi trong phân khúc 2.500 USD mang đầy đủ những đặc điểm cao cấp của những bộ nguồn phát analog hàng đầu.

Transrotor Jupiter được thiết kế cao cấp nhưng khá đơn giản so với hầu hết những sản phẩm khác của hãng. Điều này giúp cho việc tiếp cận và sử dụng của những người chơi mới trở nên dễ dàng hơn. Đây cũng là thiết bị mới của nhà sản xuất mâm đĩa danh tiếng Transrotor khi nó vừa được giới thiệu tại Munich High End Show năm ngoái. Đây là kểu mâm đĩa chuyển động theo cơ chế belt drive (truyền động bằng dây đai) với 2 chế độ thiết lập 33 rpm và 45 rpm. Transrotor Jupiter cũng sở hữu hàng loạt những trang bị chất lượng như bộ cấp nguồn CONSTANT ONE, tay cần TR 800-S, đầu kim Goldring Elektra MM... Tất cả là sự đảm bảo đáng tin cậy nhất dành cho chất lượng của bộ nguồn phát vinyl cao cấp mà người dùng đang hướng tới.

Nhà phân phối Transrotor: Aptronics.

Đại lý bán lẻ: HiFi World.

Tiến Dũng